Verlekkerd keek ik op google maps naar de omgeving van ons huis. Razend enthousiast was ik over de plek van ons eerste huis in Kroatië (verleden jaar zijn we opnieuw verhuisd). 'Kijk eens schat, wat een groen, wat een bos'. Mijn vrouw kent mijn enthousiasme en mijn voorliefde voor met name boswandelingen. In Duitsland legde ik jaarlijks honderden kilometers af door de uitgestrekte, maar ietwat saaie productiebossen van de Eifel. Overal staan bordjes, net als in Oostenrijk, verdwalen kun je er eigenlijk niet.
Het overkwam mij maar één keer toen we op doorreis in Beieren na een lange dag in de auto nog even een klein avondwandelingetje met ons toen 8 maanden oude zoontje gingen maken. Dieter zat in de draagzak en we hebben ons totaal verloren gelopen. Een wandeling van drie kilometer eindigde in een zoektocht van meer dan 20 kilometer. Een bordje gemist, geen zaklamp bij ons. Op een gegeven moment zijn we dwars door het bos op het geluid van een autoweg afgegaan. Het enige lichtje dat ik bij me had was het fletse lampje van mij gsm. Daarmee heb ik als een ideoot op de weg staan zwaaien. Twee auto's zoefden ons voorbij om half twaalf in de avond. Maar gelukkig stopte de derde. Heel voorzichtig draaide een jongedame haar raampje open en was gelijk gerustgesteld toen ze moeder met baby zag. Het bleek de plaatselijke huisarts te zijn die ons na een ritje van 17 kilometer weer bij ons pension afzette.
In Kroatië zal je dat niet overkomen. Hier geen bordjes in het bos. Ruim zeventig procent van dit land is overigens bedekt met bos. Wandelen zit niet in de genen van de Kroaten. Niet met de hond, niet met van die stokken en al helemaal niet voor de ontspanning. Wie gaat er nou in een bos wandelen? Rijden in het bos is veel leuker. En dat kan overal. Nergens geen slagbomen of verbodsborden (nog niet). Met een beetje terreinwagen kun je half Kroatië door trekken zonder het bos te verlaten!
In Kroatië dus geen wandelcultuur. Maar in Amerika zie je toch eigenlijk hetzelfde. Wie in de zomermaanden Yosemite bezoekt staat bumper aan bumper omdat dit de Amerikaanse manier van natuurbeleving is. Een Kroaat heeft gewoon geen tijd om te gaan wandelen. Bijna iedereen heeft hier moestuinen. Dat is een geweldige traditie die voor mij niet lang genoeg kan voort blijven duren. Je leert ontzettend veel van al die kennis die je uitwisselt over tuinieren. Wij hebben ook twee grote moestuinen bij ons huis en een boomgaard. Er gaat veel werk in zitten om dat allemaal bij te houden. Het oogsten en inmaken vergt natuurlijk ook de nodige inspanning. Toch is dit net zo'n inspannende en ontspannende bezigheid als het wandelen. Ik zeg regelmatig; 'als de pleuris uitbreekt in Europa kan Kroatië altijd verder'. De mensen doen hier nog ontzettend veel zelf. Overal waar je rijdt zie je 5 sterren beter leven kippen. Heel veel mensen houden kippen en die lopen heerlijk los en pikken overal een graantje mee. Beter kan niet. Ook de varkens hebben een beter leven hier. Veel varkens worden gewoon nog bij de mensen thuis gehouden en gemest totdat eind november het mes op de keel gaat. Onze buurvrouw kookte een paar keer per week appeltjes voor haar varkens. Dat verspreidde een heerlijk zoete geur door het dorp. Ze werden echt verwend en kregen ook iedere ochtend een borstelbeurt. Een bezoek aan een Kroatisch huis is overigens niet compleet voordat je de worstenvoorraad hebt gezien die soms als een waar carillon tot in de slaapkamers van de mensen aan de plafonds hangen te bungelen.
In onze omgeving houden ook nog veel Kroaten er een eigen wijngaardje er op na. Ook dat vergt veel inspanning. Het maakt het landschap wel variërend en aantrekkelijk. Overal zie je van die kleine lapjes met de bekende druivenstokken. Voor mij als fotograaf een paradijsje. In het verleden had ook iedere wijngaard zijn "klet" (wijnhuisje). Dit zijn vaak pareltjes van prachtige houtbewerking of oude stenen gebouwtjes. Ze geven vaak juist de goede diepte en accenten aan mijn foto's.
Kroaten besteden ook veel tijd aan het bereiden van het eten. Hier zie je nergens in de supermarkten voorverpakte groenten of voorgeschilde aardappelen zoals in Nederland. Het zal er ook niet komen ook. Er heerst hier toch een groot bewustzijn over vooral verantwoord, goed en gezond eten. Toen de Nederlandse tv kok Rudolf onlangs in Zagreb was kwamen daar echt honderden mensen op af. Het was dringen geblazen.
Ja het bos heeft voor de Kroaat dus een andere beleving en een andere functie.
Kroaten benutten het bos voor vier dingen....
1.Het jagersgilde heeft er op een paar natuurparken na het alleen recht. De jagers zijn na de katholieke kerk en de veteranen de grootste niet politieke groepering in Kroatië. Door heel het land vind je bordjes welke jagersvereniging de dienst uitmaakt. Op de meest onverwachte plekken kom je hun jagershonken tegen waar je soms ook nog een soepje kunt eten. Niet gek. Helaas hebben de Italianen ook massaal Kroatië ontdekt. Dit volk heeft alles wat vleugels heeft allang afgeknald in eigen land en komt nu de sfeer bij de buren verzieken. In de meest afgelaten gebieden kom je soms drie van de blitse Italiaanse auto's tegen. Vreemde vogels die lui. Met kerst kreeg ik een krantje van de Metro waarin stond dat ik zelfs berenvlees voor de gulash kon kopen. Aan mij niet besteed!
2. Het bos is er om hout te halen. Dat gebeurt in sommige gebieden op grote schaal voor de industriele houtkap. Maar veel Kroaten (en ook wij) hebben een eigen stukje privébos aan de rand van het dorp. Gelukkig niet met dezelfde toestanden als in de Ardennen waar je struikelt over de "privaat" bordjes en hekafzettingen. Je ziet helemaal niet van wie welk bos is. Dat is alleen maar na te gaan in het kadaster. De eigen stukjes bos worden gebruikt voor selectieve houtkap om er in de winter lekker warmpjes bij te zitten. Dit zorgt voor mooie, gezonde en gevarieerde bossen (op wat illegale houtkap na)
3. Paddenstoelen zoeken is ook weer zo een prachtige vorm van zelfvoorziening. Kroaten struinen op vochtige herfstdagen de bossen af om met manden vol paddenstoelen terug te komen. Die worden thuis gedroogd of direct in de soep verwerkt.
4. Toen ik de eerste weken na onze verhuizing vanuit Nederland hoopvol aan mijn vooringenomen boswandelingen begon moest ik wel even wennen. Helaas gebruiken Kroaten het bos ook als dumpplaats. Niet zo gek als je bedenkt dat huisvuil buiten de steden pas sinds 2008 wordt opgehaald. Daarvoor verbranden mensen hun vuil. Maar er was en is helaas nog een categorie mensen die naast plastic en huisvuil van alles in de bossen dumpen. Wie zich dus toch wil wagen aan een boswandeling moet er even aan wennen dat er vaak bij de ingang van een bos een behoorlijke hoop afval kan liggen.
Over afval een andere keer meer.
Groetjes, René
